Çocuğunuzun büyüme gelişimini nasıl takip ediyorsunuz? Bu takip sırasında nelere dikkat ediyorsunuz? Size göre yeterli ama peki ya uzmanlara göre de öyle mi? Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Doç. Dr. Belma Haliloğlu sorularımızı cevapladı.
Normal büyüme için…
Fiziksel büyüme, anne karnından başlayan ve kemiklerdeki büyüme plaklarının kapandığı döneme kadar devam eden bir süreç olarak gösteriliyor. Normal büyüme için sağlıklı ve mutlu olmak, doğru beslenmek ve normal hormon dengesine sahip olmak gerekiyor. Bu etkenlerden herhangi birinde problem olması durumunda yetersiz büyüme görülüyor.
Beslenme yetersizlikleri, kronik hastalıklar, büyüme hormonu ve tiroit hormonunda eksiklikler gibi sorunlar da çocuklarda büyüme eksikliğine neden olmakta.
En önemli büyüme dönemi: İlk yıl
Bu dönem bebeğin boyu 25 cm kadar uzar, ağırlığı da yaklaşık olarak üçe katlanır. Bir yaşından sonra büyüme yavaşlar ve iki yaşından sonra da nispeten sabit bir hızla devam eder.
Sabit büyüme dönemi ergenliğin başına kadar devam eder
10-12 yaş dönemine gelene kadar erkekler ve kızlar neredeyse aynı oranda büyür. Ergenlik dönemine girişle birlikte büyüme hızlanır. Bu durum kızlarda erkeklerden daha önce olur. Ergenliğin ilk belirtileri kızlarda ortalama 10 yaş, erkeklerde ise 11 yaş civarında ortaya çıkmaya başlar. Ancak bu belirtilerin de her çocukta farklı olabileceği unutulmamalı. Ergenlik erken veya geç başlayabilir, genellikle de anne veya baba özelliklerine benzer özellik gösterir.
Devamını Oku
Hormonlar, genetik ve çevresel faktörler gibi birçok unsur büyümeyi etkileyebiliyor
Aileler, çocukların düzenli ve yeterli uyumalarına, dengeli beslenmelerine ve düzenli sıçrama-zıplama egzersizlerine dikkat ederek değiştirilebilir çevresel faktörlere müdahale edebilir ve çocuklarının büyüme sürecine olumlu etki sağlayabilirler. Boyu kısa olan çocuklar için ailelerin çoğunlukla ‘ergenlikte nasılsa uzar, boy atar’ diye düşündüklerini ve bu nedenle hekime geç başvurduklarını söyleyen Doç. Dr. Belma Haliloğlu, “Kemikteki büyüme plakları ergenlik bitince kapandığından, böyle bir durumda tedavi edilecek bir sorun olsa bile maalesef boy uzamasına müdahale edemiyoruz” diye konuştu.
Son yıllarda çocuklarda da artış gösteren kronik hastalıklar büyüme sürecini olumsuz etkileyebilmekte.
Büyüme hormonu, kortizol, ergenlik hormonları (östrojen ve testosteron), tiroit hormonları gibi hormonların eksikliği veya fazlalığı büyümeyi direk etkiler. Bununla birlikte, çocuklarda diyabet, böbrek yetmezliği gibi farklı kronik hastalıkların kontrol edilememesi durumunda da çocukta büyüme sorunlarıyla karşılaşılabiliyor.
Büyüme geriliğinin olup olmadığı büyüme eğrilerine bakarak karar veriliyor
Eğrideki sapma veya en alttaki 3.persantilin altında bir boya sahip olma durumuna büyüme geriliği tanısının konduğunu belirten Doç. Dr. Belma Haliloğlu,“Tedavi yaklaşımı altta yatan sebebe göre değişir. Çünkü sadece hormonal problemler değil böbrek, karaciğer, kalp gibi birçok organa bağlı hastalıklarda da ilk belirti olarak büyüme geriliği gözlenebiliyor. Bu nedenle büyüme geriliği olan çocukların çok ayrıntılı şekilde incelenmesi önem taşır” diye konuştu.
Ailesel boy kısalığının tıbbi olarak patolojik kabul edilen bir durum değil, normalin yansımasıdır. Ancak bu tanıyı söyleyebilmek için önce boy kısalığının altta yatan bir sebebe bağlı olmadığından emin olmak gerekir yani tüm tetkikler yapıldıktan sonra ailevi diyebiliriz.
Her çocuğun anne ve babasının boyuna göre tahmini bir boy hedef aralığı var
Çocukların yaklaşık yüzde 70-75’i bu aralığı yakalar. Ancak bazı çocuklar altta bir problem olmadan da beklenen boydan daha uzun veya daha kısa olabilir. İşte bu noktada genetik alt yapı önem taşır. Çocuklar akrabaları arasındaki uzun boylu veya kısa boylu bir kişiye çekebilse de bu durumlarda nadir de olsa altta bir problem olabiliyor. Bu nedenle normal eğrisinin dışında veya anne-babasına göre beklenen boyun dışında olan çocukların en azından bir kez çocuk endokrinoloji hekimlerine görünmeleri önemlidir.
Öneriler…
- Çocuğunuzu ağır travmatik bir stresten uzak tutun.
- Erken ve yeterli süre uyumasını sağlayın.
- Düzenli ve dengeli beslenmeye özellikle süt ve süt ürünlerine dikkat edin.
- Boyu daha uzun yapmak açısından bilimsel olarak kanıtlanmış tek şey ise düzenli egzersiz olduğunu unutmayın.
- Voleybol ve basketbol gibi sıçrayıcı-zıplayıcı egzersizleri, vücudu geren jimnastik egzersizleri ne kadar düzenli ve ne kadar sık yapılırsa boya katkısı o kadar fazla olmaktadır.
